SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK: STRATEJİK BİR FIRSAT!

Sürdürülebilirlik Artık Bir Seçenek Değil, Zorunluluk

21. yüzyılın iş dünyasında sadece "iyi ürün" ya da "iyi hizmet" sunmak başarı için yeterli değil. Artık müşteriler, yatırımcılar ve çalışanlar, şirketlerden daha fazlasını bekliyor: anlam, sorumluluk ve etki. Bu bağlamda sürdürülebilirlik, artık bir kurumsal etik başlığı değil; işin ta kendisi, stratejinin çekirdeği, markalaşmanın yeni dili, büyümenin en sağlam yolu haline gelmiştir.

İklim değişikliği, kaynak kıtlığı, regülasyon baskısı, dijitalleşme ve ESG kriterlerinin zorunluluğa dönüşmesiyle, sürdürülebilirliği stratejiye entegre etmeyen şirketler sadece fırsatları kaçırmıyor, aynı zamanda risk alanına da giriyor. Özetle: Sürdürülebilirlik, işin geleceğidir.

1. Sürdürülebilirliği Stratejiye Entegre Etmenin 3 Temel Ekonomik Mantığı

Sürdürülebilirlik stratejisi oluştururken şirketlerin üç temel stratejik yaklaşımı değerlendirmesi gerekir:

1.1 Maliyet Azaltımı Yoluyla Rekabet Avantajı (Operational Excellence)

Sürdürülebilirlik sayesinde şirketler yalnızca doğaya katkı sunmakla kalmaz, aynı zamanda enerji, su ve atık yönetimi gibi alanlarda ciddi maliyet avantajı sağlar. Bu sayede hem kısa vadede operasyonel verimlilik artar hem de uzun vadede finansal dayanıklılık oluşur.

Örnek: Arçelik – 2022 itibariyle enerji verimliliği projeleriyle 60 milyon TL’nin üzerinde yıllık tasarruf sağladı. Ayrıca A+++ ürün stratejisi sayesinde Avrupa pazarında yeşil tüketici segmentine hâkim oldu.

Stratejik çıkarım: Verimlilik = Kârlılık + ESG uyumu + Marka güveni

1.2 Yeni Değer ve Talep Yaratma (Premium Pricing & Brand Differentiation)

Dijital çağın tüketicileri artık yalnızca ürün değil, ürünün hikâyesini ve arkasındaki değerleri satın alıyor. Bu nedenle markaların sürdürülebilirlik üzerinden değer yaratması, premium konumlanma ve duygusal bağlılık kurma açısından büyük fırsat sunar.

Örnek: Anadolu Efes – “Geri Dönüşümcü Şehirler” projesiyle tüketicilerin zihninde çevreye duyarlı bir marka konumuna geldi. Kampanya, yerel yönetimlerle iş birliği içerdiği için sosyal etkiyi de derinleştirdi.

Stratejik çıkarım: Marka değerinin yeni para birimi: “Sosyal ve ekolojik anlam.”

1.3 Yeni Pazar Yaratma ve Stratejik Konumlanma (Market Leadership)

Sürdürülebilirlik, yeni teknolojilerin ve iş modellerinin doğmasına zemin hazırlar. Bu da şirketlere henüz olgunlaşmamış pazarlarda ilk oyuncu avantajı kazandırır.

Örnek: Zorlu Enerji (ZES) – ZES, elektrikli araçlar için Türkiye’nin ilk ulusal çapta şarj ağı sistemini kurdu. Böylece enerji geçişinde erken konumlanarak pazar liderliğini elde etti.

Stratejik çıkarım: Pazar liderliği artık sadece ilk olana değil, doğru olanı ilk yapan şirketlere aittir.

2. Türkiye’den Örneklerle Stratejik Uygulamalar

2.1 İstanbul Havalimanı – Mega Projelerde ESG Standardı

• 1 milyon m³ suyu geri kazanıyor.

• 2023'te “Karbon Nötr Havalimanı” sertifikasını aldı.

• Atıkların %45’i geri dönüştürülüyor.

Liderlik mesajı: Sürdürülebilirlik artık sadece tesis yönetimi değil, uluslararası itibarın temelidir.

2.2 Migros – Döngüsel Ekonomide Operasyonel Ustalık

• Her yıl 6.000 ton gıdayı israf olmadan gıda bankalarına ulaştırıyor.

• Soğutma sistemlerinde doğal gaz yerine CO2 bazlı sistemlere geçti.

• Enerji izleme sistemleri sayesinde 2023'te %18 enerji tasarrufu sağlandı.

Stratejik mesaj: Tedarik zincirinde sürdürülebilirlik = Maliyet + Marka + Sadakat

2.3 Şişecam – Sektör Standartlarını Yeniden Tanımlamak

• 2030’a kadar %100 yenilenebilir enerji hedefliyor.

• Cam ambalajlarda %85 geri dönüşüm oranı ile Avrupa standartlarının üzerinde.

• Dijital ikiz teknolojileri ile üretimde daha az enerji kullanımı.

Yorum: Endüstri 4.0 + Sürdürülebilirlik = Stratejik yeniden doğuş

2.4 Aras Kargo – Yeşil Lojistikle Rekabetçilik

• Elektrikli dağıtım araçları ile yılda tonlarca CO2 salımı engelleniyor.

• Yeşil ofis ve depo projeleri ile enerji giderlerini %15 azalttı.

Mesaj: Lojistikte sürdürülebilirlik = Hızlı teslimat + Yeşil etki + Regülasyon uyumu

3. Stratejik Olarak Sürdürülebilirlik = Kurumsal Sağduyu

3.1 Neden Sürdürülebilirlik Stratejik Bir Zorunluluk?

• Yatırımcılar ESG verilerini zorunlu tutuyor.

• Tüketiciler değer odaklı alışveriş yapıyor.

• Çalışanlar şirketin misyonuna göre kariyer tercihi yapıyor.

• Regülasyonlar karbon ayak izini takip etmeyi şart koşuyor.

Sonuç: Sürdürülebilirlik sadece çevreye değil, şirketin değer zincirinin tamamına dokunur.

3.2 Triple Win Modeli: Kazan-Kazan-Kazan

• Çevre: Doğal kaynakların korunması

• Müşteri: Değer temelli sadakat

• Şirket: Finansal büyüme + Risk yönetimi + Marka itibarı

  
  

4. Sürdürülebilirlik ile Geleceğe Dönüşüm

“Bir şirketin stratejik zekâsı, karbon ayak izinden okunabilir.”

Gelecekte rekabet, sadece ürünler arasında değil, değer sistemleri arasında olacak. Bu nedenle şirketler aşağıdaki sorulara açık yanıtlar üretmelidir:

• Karbon nötr olmak için yol haritanız var mı?

• Tedarikçileriniz sürdürülebilirlik kriterlerine göre seçiliyor mu?

• ESG verileriniz yatırımcılarla şeffaf şekilde paylaşılıyor mu?

• Çalışanlarınız bu dönüşümün bir parçası mı?

  
  

Sonuç: Sürdürülebilirlik = Strateji x Vizyon x Cesaret

Bu makale şunu iddia eder:

• Sürdürülebilirlik, stratejik ajandaların başına alınmalıdır.

• Başarılı örnekler, büyüme ile çevresel duyarlılığın çelişmediğini; aksine birbirini desteklediğini gösterir.

• Artık her şirketin “karbon akıllı”, “atık bilinçli” ve “anlamlı amaçlı” bir gelecek tasarlaması gerekir.

Yeni nesil liderlik; kazancı, anlamla eşleştirebilenlerindir.

Dr. Hakan TETİK

Kaynakça:

1. Aras Kargo. (2021). Aras Kargo Sürdürülebilirlik Raporu 2021. Aras Kargo Yurtiçi Yurtdışı Taşımacılık A.Ş. https://www.araskargo.com.tr/assets/images/pdf/aras_kargo_surdurulebilirlik_raporu_2021.pdf

2. Arçelik. (2023, 17 Temmuz). Arçelik, 2022 Sürdürülebilirlik Raporu’nu yayımladı. Platin Dergisi. https://www.platinonline.com/sirketler/arcelik-2022-surdurulebilirlik-raporunu-yayimladi-1087747

3. İGA Havalimanı İşletmesi A.Ş. (2023, 12 Aralık). Karbon net sıfır hedefinde yeni başarı: İGA İstanbul Havalimanı ACA Level 4 sertifikası aldı. İGA İstanbul Havalimanı. https://www.igairport.aero/medya-merkezi/basin-bultenleri/karbon-net-sifir-hedefinde-yeni-basari/

4. İGA Havalimanı İşletmesi A.Ş. (2022). 2021–2022 Sürdürülebilirlik Raporu. İGA İstanbul Havalimanı. https://www.igairport.aero/media/2o2pqqcp/2021-22-surdurulebilirlik-raporu.pdf

5. Migros Ticaret A.Ş. (2021). Migros Sürdürülebilirlik Raporu 2020. Migros Kurumsal. https://www.migroskurumsal.com/surdurulebilirlikfiles/pdf/Migros-Surdurulebilirlik-Raporu-2020.pdf?v4

6. Şişecam. (2023). Şişecam 2022 Sürdürülebilirlik Raporu. Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği / Şişecam. https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/Surdurulebilirlik/Raporlar/Şişecam%202022%20Sürdürülebilirlik%20Raporu.pdf