Aşırılık Değil, İstikrar Kazandırır

Sürdürülebilir Başarı İçin Pratik Bir Rehber

“En başarılı insanlar uçlarda yaşamaz; tutarlı olanlardır.” Bu fikri çok net ve çarpıcı biçimde vurgulayan bir paylaşım, son günlerde tekrar tekrar önüme düştü. Mesaj basit ama etkisi büyük: Haftalık hedefleri abartıyoruz, yıllık etkiyi ise küçümsüyoruz. Peki, bunu iş ve hayatımıza nasıl çeviririz? Ve “istikrar” denen o sıkıcı görünen güç, neden aslında en stratejik avantajımız? 

Aşağıdaki rehber, sana bu konuda zenginleştirilmiş bir “uygulama planı” sunuyor. Okurken kendine bir iki kez şu soruyu sormanı isterim: Ben bugün neyi küçük ama ısrarlı şekilde yaparsam, 12 ay sonra “büyük” sayılacak?

Neden “Dengeli İstikrar” Aşırılıklardan Daha Verimli?

Performans psikolojisi uzun süredir şunu söylüyor: Uyarılma/strese karşı performans eğrisi ters U biçiminde; ne çok az stres, ne de aşırı stres idealdir. Orta düzey “iyi stres” odaklanmayı artırır, fazlası ise dağıtır. Yani her gün “tam gaz” gitmek değil; doğru dozda gitmek kazandırır. Bu denge fikri, 1908’den beri bilinen Yerkes-Dodson çerçevesiyle uyumlu.^1,2

Bu bize ne anlatır? Kısa süreli gazla yapılan “şok” performanslar yerine, sistematik hafif/orta yük ile ilerleyen bir plan hem sürdürülebilir olur hem de uzun vadede toplam çıktıyı büyütür. Kısacası, denge = hız değil, mesafe kazandırır.

İstikrarın Bilimi: Alışkanlıklar Nasıl Yerleşir?

Yeni bir davranışın otomatikleşerek “alışkanlığa” dönüşmesi sanıldığının aksine 21 günde gerçekleşmez; çünkü bu süreç kişiden kişiye, davranışın zorluğuna ve çevresel faktörlere göre değişir. Buradaki kritik nokta “sıklıkla tekrar” değil, “sistematik ve bağlama bağlı tekrar”dır. Yani aynı davranışı her gün aynı zaman diliminde, aynı tetikleyiciyle (örneğin sabah kahvesinden sonra 10 dakika kitap okumak) gerçekleştirmek, beynin bu eylemi otomatikleştirmesine yardımcı olur. Dolayısıyla alışkanlık, bir irade savaşı değil; doğru tasarlanmış küçük ritüellerin düzenli tekrarından doğan biyokimyasal bir sürecin sonucudur. Mesaj net: Küçük, kolay ve tekrar edilebilir olan, kalıcı olur.

“Aşırıya Kaçmadan Yüksek Etki” İçin 5 İlkeli Yaklaşım

%80 istikrar, %20 zirve

Haftanın %80’i “orta yoğun, tekrar edilebilir” işler (pipeline yönetimi, müşteri temasları, eğitim/üretim rutinleri); %20’si “zirve odak” (strateji dokümanı, ürün taslağı, teklif sunumu gibi tek bir büyük kaldıraç). Bu, hem tükenmeyi azaltır hem de görünür sıçramalar yaratır.

90-Dakika Derin Odak Blokları

Günün en değerli işini 90 dakikalık tek bir blokta bitirmeye odaklan. Derin çalışma fikri, akademide ve yönetişim literatüründe yıllardır tartışılıyor ve özünde “dikkati koruyarak bilişsel kaliteyi artırma” amacına dayanır. Gürültüyü azaltıp tek göreve odaklanmak, üretkenlik ve çıktı kalitesini yükseltir.

Mikro Hedef + Net Tetikleyici

“Her sabah 09:30’da CRM’de 10 yeni MQL’i etiketle” gibi zaman/mekân tetikleyicili mikro hedefler belirle. Ne yapacağını, nerede/kaçta yapacağını önceden netleştir. Bu, sürtünmeyi (friction) azaltır, düzenli tekrar olasılığını yükseltir.

Yük Yönetimi: İt–Çek Döngüsü

İki gün “itme” (yüksek odak), bir gün “çekilme” (aktif dinlenme, hafif iş) ritmi; tıpkı spordaki periyodizasyona benzer. Amacın sürekli %100 değil, tekrarlanabilir %70-80 olsun. Bu sayede ters U eğrisinin tepe noktasında daha çok zaman geçirirsin.

3×3 İstikrar Döngüsü: Kolay Uygulanır Bir Çerçeve

Aşağıdaki 3×3’ü yazdırıp masana asabilirsin:

3 Rutin (Her Gün)

1. Odak Bloğu (90 dk) – En önemli tek iş.

2. Görünür İlerleme (30 dk) – E-posta bekleyen, müşteri/potansiyel temas, rapordaki bir bölüm.

3. Öğrenme Notu (15 dk) – O gün öğrendiğin 1 içgörü + 1 mikro deneme.

3 Kolaylaştırıcı

1. Tetikleyici (saat/yer) – Örn: 09:30, ofis masası, kulaklık.

2. Friction’u Azalt – Giriş ekranlarını açık bırak, şablonları hazırla, toplantısız pencere yarat.

3. Geri Bildirim – Haftalık mini review: “Ne ilerledi, ne takıldı?”

3 Koruyucu

1. Uyku & Enerji – Kafein ve ekranı sınırlayan “uyku hijyeni” alışkanlığı.

2. Mini Molalar – 5-10 dakikalık yürüyüş/nefes.

3. Sınırlar – Slack/WhatsApp sessiz zamanları, toplantısız bloklar.

Burada kendine dürüst bir soru: Günümde “tek gerçek blok” var mı? Yoksa işi, ping ve pıt’larla parçalayıp verimi sessizce düşürüyor muyum?

Sık Yapılan 6 Hata ve Antidotları

1. Hedefi şişirmek: “Bu hafta kitabı bitireceğim.”

   
   

   – Antidot: “Her gün 15 dakikada tek alt başlık.”

2. Mezarlık sessizliği beklentisi: Tam sessizliği beklerken hiç başlayamamak.

   
   

   – Antidot: Gürültüyü azalt, tek blok oluştur, kalan gürültüyü kabullen.

3. Tetikleyicisiz davranış: “Vaktim olursa yaparım.”

   
   

   – Antidot: Saat/yer tetikleyicisi + hazır şablonlar.

4. Sürekli yüksek tempo: Ters U’nun sağ tarafına düşmek.

   
   

   – Antidot: Planlı “çekilme günleri”, mini molalar.

5. Rastgele pratik: Çok saat = gelişim sanmak.

   
   

   – Antidot: Geri bildirimli, zorluk ayarlı, ölçülebilir pratik.

6. Tek seferlik motivasyon: “Bir kampanya, her şeyi değiştirecek.”

   
   

   – Antidot: Süreç bağımlı sistemler kurmak; motivasyonu sistemin yan ürünü yapmak.

Unutma: Büyük Farklar, Küçük Tekrarların Bileşkesidir 

Aşırılık kısa bir ışıltı yaratır; istikrar ise kurumsal ve kişisel marka üzerinde bileşik etki üretir. Doğru doz stresle beslenen derin odak, kolaylaştırılmış alışkanlıklar ve hedefli pratik birleştiğinde; bir yıl sonra “nasıl oldu da buraya geldik?” dedirten sıçramalar görürsün. İlham aldığımız o özlü mesajı, kendi iş/yaşam sistemine çevir ve bugün başla: Küçük ama ısrarlı. 

Dr. Hakan TETİK

Kaynaklar

1.     Lally, P., Van Jaarsveld, C. H., Potts, H. W., & Wardle, J. (2010). How are habits formed: Modelling habit formation in the real world. European Journal of Social Psychology, 40(6), 998–1009. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2657838/

Moss, F. (2024). Habits in the brain: Neural mechanisms of habit formation. Trends in Cognitive Sciences, 28(5), 390-402.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1364661324000780